Üniversitemizin temelini oluşturan Mühendislik Fakültesinin kökeni 1924 yılında kurulan Maden Mühendislik Mektebine dayanmaktadır. Bu birim, sırasıyla Maden Meslek ve Başçavuşları Okulu, Maden Teknik Okulu ve Mühendislik-Mimarlık Akademisi aşamalarından geçerek 2809 sayılı Kanun ile Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne bağlanmış ve Zonguldak Mühendislik Fakültesi adını almıştır.
11 Temmuz 1992 tarih ve 21281 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 3837 sayılı Kanunun 9. ek maddesiyle Zonguldak Karaelmas Üniversitesi kurulmuş, bu kanunla Hacettepe Üniversitesine bağlı olan Zonguldak İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Çaycuma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi adını alarak üniversite bünyesine katılmıştır.
Aynı kanun kapsamında Rektörlüğümüze bağlı olarak Devrek Fen-Edebiyat Fakültesi, Tıp Fakültesi, Karabük Teknik Eğitim Fakültesi ve Bartın Orman Fakültesi kurulmuş; 18 Ocak 1995 tarihli ve 22175 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 95/6413 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Ereğli Eğitim Fakültesi, 28 Haziran 2002 tarih ve 24799 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2002/4306 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla ise Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi kurulmuştur.
18 Aralık 2005 tarih ve 9744 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla Karabük Fen-Edebiyat Fakültesi ile Karabük Mühendislik Fakültesi kurulmuş; 21 Kasım 2005 tarih ve 2005/9691 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla ise Çaycuma İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ile Devrek Fen-Edebiyat Fakültesinin isimleri sırasıyla İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi ve Fen-Edebiyat Fakültesi olarak değiştirilmiştir.
02 Kasım 1996 tarih ve 22805 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 96/8655 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile Karabük Sağlık Yüksekokulu ve Zonguldak Sağlık Yüksekokulu kurulmuş olup Zonguldak Sağlık Yüksekokulu 1997-1998 öğretim yılında akademik öğretime başlamıştır. Ayrıca, 12 Ekim 2005 tarih ve 9466 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararıyla Deniz İşletmeciliği ve Yönetimi Yüksekokulu kurulmuştur. Yükseköğretim Genel Kurulunun 05 Mart 2004 tarihli toplantısında alınan kararla da Devlet Konservatuvarı da faaliyete geçmiştir.
Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı olan ancak sonrasında Karaelmas Üniversitesi Rektörlüğüne bağlanan Zonguldak Meslek Yüksekokulu, Alaplı Meslek Yüksekokulu, Safranbolu Meslek Yüksekokulu ile daha sonra açılan Bartın Meslek Yüksekokulu, Çaycuma Meslek Yüksekokulu, Devrek Meslek Yüksekokulu ve Karabük Meslek Yüksekokulu akademik öğretimine devam etmiştir. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı ile Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı arasında imzalanan protokol sonrasında kurulan Zonguldak Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Bartın Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu ve Karabük Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu arasından Zonguldak Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Karaelmas Üniversitesi çatısı altında akademik öğretim faaliyetlerini sürdürmeye devam etmiştir.
Bunun yanı sıra, 05 Mayıs 2006 tarihli Yükseköğretim Genel Kurulu kararıyla Gökçebey Mithat-Mehmet Çanakcı Meslek Yüksekokulu kurulmuştur. Ayrıca, bu dönemde bu kanunla kurulan Fen Bilimleri Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü ve Sağlık Bilimleri Enstitüsü de yüksek lisans ve doktora programlarıyla akademik faaliyetlerine başlamıştır.
29 Mayıs 2007 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 5662 sayılı Kanunla, Karabük Üniversitesi kurulmuş; bu kanunla üniversitemizin Karabük Kampüsünde bulunan Karabük Teknik Eğitim Fakültesi, Fethi Toker Güzel Sanatlar ve Tasarım Fakültesi, Karabük Fen-Edebiyat Fakültesi, Karabük Mühendislik Fakültesi, Safranbolu Meslek Yüksekokulu ve Karabük Meslek Yüksekokulu yeni kurulan Karabük Üniversitesi bünyesine katılmıştır.
Benzer şekilde, 31 Mayıs 2008 tarih ve 26892 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 5765 sayılı Kanunla Bartın Üniversitesi kurulmuş; üniversitemizin Bartın Kampüsünde faaliyet gösteren Bartın Orman Fakültesi, Bartın Meslek Yüksekokulu, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu ile Bartın Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu bu üniversitenin çatısı altında toplanmıştır.
Zonguldak Karaelmas Üniversitesinin adı, 11 Nisan 2012 tarih ve 28261 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 6287 sayılı Kanun’un 18. maddesi uyarınca “Bülent Ecevit Üniversitesi” olarak değiştirilmiştir. 23 Haziran 2012 tarih ve 28332 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile Eczacılık Fakültesi ve İlahiyat Fakültesi kurulmuştur. 9 Mart 2015 tarih ve 29290 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 2015/7311 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu, 2015/7322 sayılı karar ile de Çaycuma Sivil Havacılık Yüksekokulu kurulmuştur. Çaycuma Gıda ve Tarım Meslek Yüksekokulu kurulması teklifi, 15 Aralık 2016 tarihli Yükseköğretim Genel Kurulu toplantısında değerlendirilmiş ve 2547 sayılı Kanun’un, 2880 sayılı Kanun ile değişik 7/d-2 maddesi uyarınca kurulması uygun bulunmuştur. Ayrıca, 2016 yılında iki yeni fakülte kurulmuştur. Resmî Gazete’de yayımlanan 2016/8562 sayılı karar ile Mimarlık ve Tasarım Fakültesi, 2016/8555 sayılı karar ile de 8 Nisan 2016 tarihinde Ereğli Turizm Fakültesi açılmıştır. Son olarak, 30 Mart 2017 tarihli Yükseköğretim Genel Kurulu kararıyla, 2547 sayılı Kanun’un 2880 sayılı Kanun ile değişik 7/d-2 maddesi uyarınca Devrek Adalet Meslek Yüksekokulu kurulmuştur.
18 Mayıs 2018 tarih ve 30425 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7141 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesiyle, bu maddenin başlığında ve birinci fıkrasında yer alan “Bülent Ecevit Üniversitesi” ibareleri “Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi” olarak değiştirilmiştir.
Batı Karadeniz Bölgesi’nde etkin bir konuma sahip olan üniversitemiz; Zonguldak ili ve çevre ilçeleriyle birlikte, 16 fakülte, 3 enstitü, 3 yüksekokul, 9 meslek yüksekokulu ve 1 devlet konservatuarından oluşan geniş yapısıyla akademik öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir.